Szacuje się, że z zespołem jelita nadwrażliwego (z ang. Irritable bowel syndrome, IBS) zmaga się nawet 15% populacji. Codzienny dyskomfort trawienny może objawiać się nadmiernymi wzdęciami i gazami, bólami brzucha, a także zaparciami
i biegunkami. Znacznie uprzykrza i utrudnia codzienne funkcjonowanie. Naukowcy
z australijskiego Monash University zauważyli, że dolegliwości te można zmniejszyć modyfikując sposób żywienia. Od ponad 10 lat pomagają pacjentom z IBS, promując dietę FODMAP.

Skąd pomysł na akronim FODMAP?

Skrót FODMAP pochodzi z języka angielskiego - low Fermentable, Oligo-, Di-, Mono- saccharides And Polyols, co oznacza  fermentujące Oligo-, Di i Monosacharydy oraz (And) Poliakohole (alkohole polihydroksylowe). Jest to grupa węglowodanów, która ulega fermentacji w jelicie. Często powodują też wzrost ciśnienia osmotycznego w jelitach przyczyniając się do dokuczliwych dolegliwości brzusznych. Zalicza się do nich m.in.:

• Laktozę (cukier mleczny)
• Fruktozę (cukier owocowy)
• Fruktany
• Galaktooligosacharydy
• Alkohole polihydroksylowe, np. mannitol, ksylitol, sorbitol

Zasady diety FODMAP

Każdy pacjent z IBS może w odmienny sposób reagować na różne produkty zawierające węglowodany fermentujące. Dlatego dieta FODMAP powinna być prowadzona pod nadzorem wykwalifikowanego dietetyka, który w odpowiedni sposób zaplanuje eliminację różnych grup żywności z diety, jednocześnie dbając o jej optymalną wartość odżywczą.

Dieta FODMAP realizowana jest zazwyczaj w 3 etapach. I faza trwa ok. 2-6 tygodni i polega na wykluczeniu z codziennego jadłospisu żywności zawierającej duże ilości FODMAP, czyli m.in. mleka, cebuli, produktów z pszenicy, słodzików czy miodu.

 

Rodzaj żywności	Wysoka zawartość FODMAP	Niska zawartość FODMAP
Warzywa	Cebula, czosnek, buraki czerwone, kapusta, kalafior, seler, por, szparagi	Cukinia, marchew, ogórki, pomidory, sałata, ziemniaki
Owoce	Arbuz, brzoskwinia, gruszka, jabłko, mango, nektarynki, śliwki, owoce suszone i z puszki	Banan, mandarynki, melon, pomarańcze, winogrona, truskawki, kiwi
Rośliny strączkowe	wszystkie
Produkty zbożowe	Produkty pszenne, żytnie	Produkty ryżowe, owsiane, bezglutenowe
Orzechy i nasiona	Nerkowce, pistacje	Migdały (do 10 sztuk), pestki dyni, makadamia, orzechy włoskie
Produkty mleczne	Jogurt, mleko poch. zwierzęcego, twaróg, lody	Mleko bezlaktozowe, jogurty bezlaktozowe, napój migdałowy, mleko sojowe
Pozostałe	Cukier brzozowy (ksylitol), słodziki (mmanitol, maltitol, sorbitol), miód, syrop z agawy, syrop glukozo-fruktozowy	Aspartam, cukier kryształ, stewia,

 

W II etapie, trwającym ok. 8-12 tygodni, do diety stopniowo włączane zostają produkty wcześniej wykluczone. Wprowadza się je stopniowo, rozpoczynając od małej ilości. Kolejne produkty włącza się co 3 dni. Należy notować ewentualny dyskomfort trawienny, który pojawia się po ich spożyciu.

Faza III stanowi przygotowanie indywidualnego planu diety, który oparty jest o wcześniejsze obserwacje. Dzięki znajomości tolerancji na rożne produkty można stworzyć „bezpieczny” jadłospis, który nie będzie powodował nieprzyjemnych dolegliwości.

Przykładowy jadłospis o niskiej zawartości FODMAP

Śniadanie: płatki kukurydziane na mleku migdałowym z truskawkami i cynamonem

II śniadanie: Kanapki z serem i ogórkiem, pomarańcza, garść migdałów, herbata owocowa

Obiad: Zupa krem z pomidorów z pestkami dyni, jaja sadzone, puree ziemniaczane, sałatka z pomidorów, duszona marchewka, woda z cytryną

Podwieczorek: Ryż zapiekany z jabłkiem, mleko bez laktozy z gorzką czekoladą

Kolacja: Sałatka z grillowanym bakłażanem, pomidorami i fetą, quinoa, herbata owocowa

1. Zaparcia, a nowotwór jelita grubego (podobno są badania, które mówią, że stosowanie doraźnych ziołowych terapii na zaparcia zwiększa ryzyko raka jelita grubego. W tym miejscu można by o tym napisać i podać błonnik rozpuszczalny jako zdrową alternatywę dla tego typu środków)
2. Czy błonnik powoduje wzdęcia? (tu można napisać, czemu mogą powstawać wzdęcia i że są błonniki (jak np. psyllium), które nie fermentują w jelitach i nie powodują wzdęć)
3. Błonnik w diecie bezglutenowej (tu można podać przykłady, jak osoby na diecie bezglutenowej mogą uzupełniać dietę w błonnik, oraz o ryzykach płynących z diet bezglutenowych)
4. Dieta FODMAP (o diecie + może np. przykład jednodniowej diety spełniającej warunki FODMAP)
5. Błonnik na biegunkę? (Tu można napisać, że błonnik nie tylko działa na zaparcia, ale jeżeli mamy problem z biegunką, to błonnik pomoże związać nadmiar wody w jelitach i złagodzić problem)
6. Prośba o propozycję, może ma Pani dostęp do jakiś ciekawych badan i doniesień naukowych.